حکمرانی جهانی

درراه دیدار با رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، در مسکو از امانوئل ماکرون، همتای فرانسوی او، در مورد یک راه‌حل ممکن پرسیده شد: «فنلاندسازی»؛ اشاره ای به وضعیت بی‌طرفی رسمی فنلاند در طول جنگ سرد. آقای مکرون اذعان داشت که این هم «یک مدلی بر روی میز» بود، اما هم‌اکنون او اصرار داشت که البته دیپلمات‌ها باید چیز جدیدی اختراع کنند.

ایران باید تلاش کند از بحران اوکراین با فرصت‌‌‌سازی در بازارهای خارجی ازدست‌رفتۀ روسیه به‌ویژه در اتحادیۀ اروپا و بازار داخلی خود روسیه، بهرۀ اقتصادی مناسب را ببرد. البته در این راه واضح است که جهت کاهش حساسیت روسیه بهتر است تا حد امکان «سیاست‌های اِعلامی» با «سیاست‌های اِعمالی» تفاوت داشته باشد؛ چراکه از پوتین منقول است که خیابان‌های لنین‌گراد (سن‌پترزبورگ كنونی) به او آموخته است وقتی دعوا غیرقابل‌اجتناب است ضربۀ اول را او باید بزند!

در محافلی گفته می‌شود که ممکن است قطر با ایران توافق کند تا مقادیری از گاز میدان‌های مشترک با ایران در پارس‌جنوبی را درازای پرداخت بهای آن با تبدیل آن به گاز طبیعی مایع به اتحادیه اروپا به‌خصوص آلمان صادر کند. این‌یکی از مباحثی است که احتمالاً در سفر جناب رئیسی به قطر با امیر این کشور، موردبررسی و مذاکره قرار گرفته باشد. در صورت موفقیت این مذاکرات، باب جدید و گسترده دیگری از راهبرد تعاملاتی انرژی برای ایران گشوده خواهد شد و گاز ایران برای اولین بار به اروپا خواهد رسید.

برژینسکی در کتاب «صفحۀ بزرگ شطرنج» به‌طور بالقوه خطرناک‌ترین سناریو را «ائتلاف بزرگِ» چین، روسیه و شاید ایران می‌داند. یک «ائتلاف ضدهژمونیک» که نه با ایدئولوژی بلکه با نارضایتی‌های مکملِ همدیگر، متحد می‌شود.

نگاه مستقل این است که روسیه یک کشور قدرتمند در همسایگی شمال ایران است. طبعاً جمهوری اسلامی ایران فارغ از روابط خود با سایر کشورها علاقه‌مند است که با روسیه به‌عنوان کشور همسایه شمالی خود روابط مستحکمی مبتنی بر منافع ملی خود داشته باشد.

تصویری که امروز از اینترنت در دست می‌باشد تمرکزی از قدرت در دست چند شرکت خیلی بزرگ و مداخلات بلوک‌های قدرت رقیب با محوریت آمریکا، چین و اتحادیۀ اروپا که منجر به دورنمای دیجیتال بسیار تکه‌تکه‌تری شده است.

این‌چنین شد که درنهایت اشرف غنی؛ نویسنده تقدیرشدۀ کتاب «بازسازی کشورهای فروشکسته»، دیوانه‌وار و در کمتر از دو دقیقه با رسوایی از کشور فروشکسته‌اش فرار کرد!

بدین ترتیب تقلیل سطح حمایت از برجام توسط اتحادیۀ اروپا در برابر ایالات‌متحده را به‌وضوح در حدّ ارزیابی «زیان اقتصادی نامتناسبِ قبض تلفن بانک ملی به شرکت مخابرات آلمان» می‌توان مشاهده کرد.

برآیند این نوشتار برای طرف ایرانی آن است که هنگام مواجهۀ با مسائل افغانستان در همسایگی خود باید در نظر داشت که با یک قبیله-دولت به‌جای یک ملت-دولت روبه‌رو می‌باشد و بر این اساس و پیش‌فرض، می‌باید با تحولات متنوع و متعدد این کنفدراسیون قبیله‌ای سیاست‌ورزی کرد واز هرگونه بیش یا کم ارزیابی این «اجتماع استعمارساخته از قبایل متفرق» خودداری کرد.

برآورد این نوشتار برای طرف ایرانی این است که به قول جان اف. کِنِدی «بیایید هرگز از روی ترس مذاکره نکنیم؛ اما بگذارید هرگز از مذاکره نترسیم».

برآورد این نوشتار برای طرف ایرانی این است که دل بستن بیش‌ازاندازه به برداشته شدن تحریم‌ها؛ یعنی بازی در زمین ایالات‌متحده برای کمک به در میان زمین و هوا نگه‌داشتن ایران.

برای جلب‌توجه ایران، باید کشورهای دیگر را متقاعد می‌کردیم که گرهِ تحریم‌ها را محکم‌تر کنند؛ و این یعنی باید موافقت دو دشمنِ قدرتمند و تاریخی‌مان [روسیه و چین] را جلب می‌کردیم که اصولاً تحریم‌ها را دوست نداشتند، روابط دوستانه دیپلماتیک و تجاری با ایران داشتند و تقریباً به‌اندازه تهران نسبت به اهداف آمریکا بی‌اعتماد بودند.